საქართველოში მედიცინისა და რელიგიის ურთიერთობას დიდი ხნის ისტორია აქვს. ვინაიდან წარმართული სარწმუნოება მკურნალობის ფუნქციას კისრულობდა, ქრისტიანულ სარწმუნოებასაც უნდა მიეღო იგი, რადგან ეს ხელს შეუწყობდა ახალი რელიგიის გავრცელება-პოპულარიზაციას. ამგვარად, სრულიად კანონზომიერად, ქრისტიანულმა ეკლესიამ თავისი მოღვაწეობის ერთ-ერთ დარგად მედიცინა მიიჩნია.
სარწმუნოების გავრცელებას ხელს უწყობდა სასულიერო პირთა სამედიცინო განსწავლულობა. `ქართლის ცხოვრების~ გადმოცემით, მირიან მეფე სწორედ წმინდა ნინოს სამკურნალო საქმეებით მოიხიბლა. მემატიანე `სნეულთა მკურნალი ხელოვანის~ სახელით მოიხსენიებს ნინოს.
საეკლესიო მედიცინის დასახასიათებლად საქართველოში მეტად მდიდარი ფაქტობრივი მასალები მოგვეპოვება მხატვრული და ისტორიული ძეგლების სახით. ამ ცნობებზე დაყრდნობით შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ მონასტრებში ავადმყოფებს კურნავდნენ არა მხოლოდ რელიგიური რიტუალებით, არამედ რაციონალური სამკურნალო საშუალებებითაც. სამღვდელოება გვევლინებოდა არამარტო მკურნალად, არამედ დიდ როლს ასრულებდა მედიცინის განვითარებაში. მონასტრებთან არსებულ სამკურნალო და საგანმანათლებლო კერებში ავადმყოფთა მკურნალობასთან ერთად წარმოებდა სამკურნალო საქმის სწავლება. ძველი მონასტრების წესდებით სასნეულოები მონასტრის მშენებლობის გეგმაში იყო გათვალისწინებული. საექიმო საქმიანობის საერთო ხელმძღვანელობა ეკისრებოდა მონასტრის წინამძღვარს, რომელიც პრაქტიკულ ექიმობასთან ერთად სამედიცინო ლიტერატურულ მოღვაწეობასაც ეწეოდა. ესენი იყვნენ: პეტრე იბერი, მარტვირი საბაწმინდელი, ილარიონ ქართველი, გიორგი მთაწმინდელი, გრიგოლ ხანძთელი, იოანე პეტრიწი და სხვები. მონასტრის მოღვაწენი თარგმნიდნენ და წერდნენ ზოგად ბიოლოგიურ და ანატომიურ-ფიზიოლოგიურ ტრაქტატებს. ისინი განიხილავდნენ სამყაროს, ბუნებისა და ადამიანის შექმნისა და გარემოსთან ადამიანის ურთიერთობის საკითხებს, ადამიანის სხეულის აგებულების, ცხოველმყოფელობის, სიჯანსაღისა და ავადმყოფობის არსს.
ძველ საქართველოში თითქმის ყველა დიდ ტაძარს გააჩნდა სამედიცინო-კულტურული ცენტრები და საავადმყოფოები. უკანასკნელი გამოკვლევებით საბოლოოდ დადგენილია საქართველოში სატაძრო მედიცინის, სამედიცინო-კულტურული ცენტრებისა და საავადმყოფოების არსებობა ათონის ივერთა მონასტერში, საბაწმინდის ქართველთა ლავრაში, გელათის მონასტერთან, ტაო-კლარჯეთის საეკლესიო-კულტურულ ცენტრებთან და ა. შ.
XIX საუკუნემდე საქართველოში სამკურნალო საქმე ძირითადად სამღვდელოების ერთ-ერთ ძირითად ფუნქციას წარმოადგენდა და სამღვდელოება გვევლინებოდა არამარტო სულის, არამედ “ხორცის მკურნალადაც”. |